Zatoka Caska na Wyspie Pag to miejsce niczym nie wyróżniające się spośród innych na wyspie. Odwiedzając zatokę, aż trudno sobie wyobrazić, że w tamtym miejscu znajdowała się największa osada na wyspie, którą zamieszkiwało kilkadziesiąt tysięcy ludzi, a która – z niewyjaśnionych do końca przyczyn – zniknęła pod powierzchnią Adriatyku, uruchamiając wyobraźnię archeologów z całego świata, nadając jej przydomek „Paškiej Atlantydy”.
Znaczenie Zatoki Caska dla regionu jest nie do przecenienia. Stanowi bowiem ona nie tylko ważny punkt na mapie turystycznej Chorwacji, ale jest również kluczowym obszarem dla badań archeologicznych i historycznych. Zatoka ta jest świadectwem bogatej historii regionu, sięgającej czasów starożytnych.
Lokalizacja i geografia
Zatoka Caska znajduje się na północno-zachodnim wybrzeżu wyspy Pag, około 4 kilometry na południe od miasta Novalja, w bezpośrednim sąsiedztwie największej imprezowni w Chorwacji – plaży Zrće.
Zatoka wcina się głęboko w ląd, tworząc naturalne schronienie przed silnymi wiatrami, co sprawia, że jest ona doskonałym miejscem do cumowania łodzi i jachtów, co od wieków wykorzystywali żeglarze i handlarze. Długość zatoki wynosi około 1,5 kilometra, a szerokość waha się od 300 do 500 metrów. W najgłębszym miejscu zatoka ma głębokość około 10 metrów.
Na południowym brzegu zatoki znajdują się pozostałości starożytnego miasta Cissa, częściowo zatopione i widoczne pod powierzchnią wody.
Historia Zatoki Caska
Pierwsze ślady osadnictwa w tym regionie datuje się na okres neolitu, jednak prawdziwy rozkwit nastąpił w czasach starożytnego Rzymu. W I wieku n.e. na brzegu zatoki powstało miasto Cissa, które szybko stało się ważnym ośrodkiem handlowym i administracyjnym. Miasto to, założone prawdopodobnie na miejscu wcześniejszej osady iliryjskiej, korzystało z doskonałego położenia geograficznego, które zapewniało naturalna ochronę przed sztormami oraz wrogimi najazdami.
REKLAMA
Cissa prosperowała przez kilka stuleci, czerpiąc korzyści z handlu morskiego i lokalnej produkcji soli, która była cennym towarem w starożytnym świecie. Miasto było również znane z produkcji wysokiej jakości tkanin, szczególnie z wełny miejscowych owiec.
w okolicy zatoki znajdują się źródła słodkiej wody, które od wieków zapewniały mieszkańcom dostęp do pitnej wody i umożliwiały rozwój rolnictwa.
Wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego, znaczenie Cissy zaczęło maleć. W średniowieczu obszar ten znajdował się pod wpływem różnych potęg: Bizancjum, Królestwa Chorwacji, a później Republiki Weneckiej.
Chorwacka Atlantyda
W XIII wieku, według lokalnych legend, doszło do trzęsienia ziemi, które miało spowodować częściowe zatonięcie miasta Cissa. Choć brak jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających to zdarzenie, legenda ta przetrwała w lokalnej tradycji i jest często przywoływana jako wyjaśnienie obecności ruin dużego miasta pod wodą.
W okresie średniowiecza na brzegach zatoki powstały nowe osady, m.in. Caska, od której zatoka wzięła swoją obecną nazwę.
REKLAMA
Choć większość pozostałości tego niegdyś tętniącego życiem rzymskiego portu Cissa znajduje się pod wodą, niektóre fragmenty murów i budowli są widoczne na lądzie. Nurkowie mogą podziwiać zarysy ulic, fundamenty budynków, a nawet fragmenty mozaik. Wśród najciekawszych znalezisk są pozostałości rzymskich term. Jednak to co najciekawsze, być może jest jeszcze nieodkryte, ponieważ większość zatopionego miasta jest niedostępna ze względu na duże złoża mułu i piasku.
Na lądzie można zobaczyć fragmenty murów obronnych, które kiedyś otaczały miasto, oraz pozostałości budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej. Archeologom udało się również odkryć ślady starożytnego systemu wodociągowego Cissy.
W XX wieku zatoka zyskała nowe znaczenie – jako ważne miejsce dla archeologów i turystów.
Od lat 60. XX wieku prowadzone są tu systematyczne badania archeologiczne, które odsłaniają kolejne tajemnice starożytnej Cissy i innych historycznych pozostałości.
Tunera – jedyna taka na Adriatyku
Jedną z charakterystycznych budowli Caski jest tunera – obserwatorium tuńczyka.
Okrągła kamienna wieża została zbudowana przez rodzinę Palčić w 1888 roku. Do 1960 roku trwały tam polowania na tuńczyka. W przeciwieństwie do wielu drewnianych budowli wzdłuż chorwackiego wybrzeża, jest to jedyna taka wieża wykonana z kamienia.
Fort Sv Juraj
Po północnej stronie Zatoki Caska znajdują się pozostałości fortu Sv. Juraj. Wybudowany na kamiennym wzgórzu, 55,2 m n.p.m., fort znajdował się w strategicznie cennym miejscu, skąd rozciąga się stamtąd widok na bliższą i dalszą okolicę.
Na terenie fortu znajdują się pozostałości po kościele Sv. Juraj, posiadające cechy stylu romańskiego.
Pierwsza wzmianka o kościele pojawiła się w źródłach w 1451 roku. Użytkowany był do XIX wieku, jednak z biegiem czasu uległ zawaleniu.
Podczas prac archeologicznych odkryto szereg murów poprzedzających istniejącą budowę, które najprawdopodobniej pochodzą z okresu rzymskiego do późnego średniowiecza.
W pobliżu fortu znajdują się kurhany, a także ponad czterdzieści grobów z różnych epok.
REKLAMA
