Baška na wyspie Krk

Podczas naszego pobytu w regionie Kvarneru, na wyspie Krk, odwiedziliśmy miejscowość Baška, zlokalizowaną w południowo-wschodniej części wyspy. Baška jest jednym z ulubionych miejsc amatorów plażowania. Już sama droga do Baški jest interesująca. Jednak Baška to nie tylko plaża. To właśnie tam, w pobliskim Jurandvorze odnaleziono jeden z największych skarbów chorwackiej tożsamości – Baščanska ploča, na której, po raz pierwszy w języku chorwackim pojawia się przymiotnik „chorwacki” oraz imię chorwackiego władcy – króla Zvonimira.

Krótka historia Baški

Znaleziska archeologiczne wskazują, że okolice Baški zamieszkane były już w okresie neolitu. W późniejszych okresach wyspa Krk zamieszkiwana była przez Greków, a następnie przez Liburnów. Po pokonaniu Liburnian, Baška jak i cała wyspa znalazły się pod panowaniem rzymskim. Nie zachowały się żadne dokumenty wskazujące, kiedy wyspa Krk stała się częścią państwa chorwackiego. Wiadomo, że od IX wieku miasto bizantyjskie płaciło chorwackim władcom, aby mogli tam spokojnie utrzymywać swoją posiadłość [za Wikipedią].

Baška była kiedyś rybacką wioską, dopiero rozwój turystyki, za sprawą pewnego Czecha, sprawił, że, aktualnie Baška jest znanym kurortem wypoczynkowym na wyspie Krk.

Miasto pomiędzy szczytami

Baška oddzielona jest od reszty wyspy masywami górskimi Vido Hlam i Mali Hlam. Jedyna droga do miasteczka prowadzi właśnie pomiędzy nimi, wzdłuż doliny rzeczki Rječina.

Baška z drona

Z powodu często występujących w okolicy silnych wiatrów, latanie dronem bywa mocno utrudnione.

Vela plaža w Bašce

Największą atrakcją turystyczną Baški jest Vela plaža o długości 1800 m. Usytuowana jest w przepięknej zatoce z ekspozycją na góry. To plaża wyróżniona certyfikatem Europejskiej Błękitnej Flagi, dowodem wysokiej jakości i standardów plażowych, z pełną infrastrukturą. Vela plaža uchodzi za jedną z najpiękniejszych nad Adriatykiem. W sezonie plaża – pomimo swoich dużych rozmiarów – jest oblegana przez turystów.

Baška, znajdująca się w południowo-wschodniej części wyspy, w przeciwieństwie do jej północnej części, jest nawiedzana przez silny wiatr Bura, który, prócz nadania okolicom księżycowego wyglądu, powoduje, że plaża w Bašce słynie z częstych, dużych jak na Adriatyk fal.

Ci, którym marzy się odrobina spokoju wybierają równie atrakcyjne widokowo plaże w zatokach Mala Luka (Plaža Sveti Nikola) i Vela Luka. Między plażami Mala i Vela Luka, w głębi lądu znajduje się stanowisko archeologiczne przy twierdzy Corinthia, skąd rozciąga się wspaniały widok na obie zatoki.

Której plaży w Bašce byście nie wybrali, widoki będą zjawiskowe, ale nie tylko z plaż Baška słynie.

Baščanska ploča – kamienna tablica z głagolicą

W miejscowości Jurandvor, zlokalizowanej około 2 kilometry od granic Baški, przy kościele św. Łucji, kleryk Petar Dorčić znalazł w 1853 roku tablicę, która okazała się pierwszym zabytkiem zapisanym głagolicą, czyli najstarszym pismem słowiańskim.

Kamienna tablica ma wymiary 99,5 cm szerokości, 199 cm długości i grubości między 7,5 cm (u podstawy) a 9 cm (u góry).

Słynna tablica z Baški (Baščanska ploča), określana mianem „aktu urodzenia”, czyli udokumentowanym początkiem chorwackiej literatury, oddzielała nawę od prezbiterium kościoła w Jurandvorze, a między XVI i XVIII wiekiem służyła prawdopodobnie jako płyta nagrobna, później zaś wyrzucono ją na pole i tam znalazł ją Dorčić.

Jako pierwszy znalezisko opisał w 1853 roku Pavol Jozef Šafárik, a w 1934 roku ówczesny biskup przekazał ją Akademii Nauki i Sztuki w Zagrzebiu, gdzie jest obecnie przechowywana. W kościele z Jurandvorze znajdziemy natomiast jej wierną kopię.

Poniżej znajduje się zdjęcie kolejnej, wiernej kopii Baščanskiej pločy, która znajduje się w kapliczce na wyspie Veliki Brijun w Parku Narodowym Brijuni.

Na tablicy z Baški ok. roku 1100 wyrzeźbiono głagolicą inskrypcję – świadectwo opata Držiha o kawałku ziemi, który chorwacki król Zvonimir podarował klasztorowi św. Łucji. Opat Dobrovit napisał, że zbudował tam kościół. Ta tablica to epigraficzna spuścizna o szczególnym znaczeniu narodowym i kulturowym dla historii Chorwacji. Historyczne znaczenie kamiennej tablicy Baški polega też na tym, że w inskrypcji po raz pierwszy w języku chorwackim pojawia się przymiotnik „chorwacki” oraz imię chorwackiego władcy – króla Zvonimira (1075-1089).

Baščanska ploča nie jest jedynym wspomnieniem głagolicy jakie znajdujemy na tym terenie. Poszczególne litery pisma napotkamy w Bašce w postaci 35 kamiennych rzeźb ustawionych wzdłuż Baščanskiej Ścieżki Głagolicy (Baščanka Staza Glagoljice).

Emil Geistlich – ojciec baščanskiej turystyki

Za ojca baščanskiej turystyki uchodzi… Czech – Emil Geistlich, dyrektor sekcji technicznej praskiej drukarni Politika. Geistlich przypłynął do Baški w 1909 roku parowcem, wraz z żoną i córką, jako zwyczajny turysta i zakochał się w miejscowym krajobrazie.

Czech szybko dostrzegł potencjał tego miejsca. Zaledwie trzy lata po swojej pierwszej wizycie stał się pierwszym obcokrajowcem, który wybudował hotel w mieście. Nazwał go po prostu Baška. Geistlich drukował też ulotki reklamowe swego hotelu, w których pojawiało się hasło „Z pokoje rovnou do mora”, czyli „Z pokoju prosto nad morze”.

Promenada wzdłuż plaży Vela plaža została nazwana jego imieniem, a tuż przy wejściu na nią stanie jego popiersie, pod którym widnieć będzie napis Utemeljitel Turizma Baške, czyli Założyciel Turustyki w Bašce.

Emil Geistlich i jego żona zostali pochowani na cmentarzu przy kościele św. Jana Chrzciciela, skąd rozpościera się wspaniały widok na ich ukochaną Baškę i Jadran.

Ale Baška to nie tylko bajkowe krajobrazy rozsławione przez pragmatycznego Czecha. To miejsce ważne dla Chorwatów ze względów historycznych. Dlaczego?

Droga na księżyc

Jeżeli ulegliście fascynacji księżycowym krajobrazem wyspy Krk, warto wybrać się na wycieczkę pieszą lub rowerową trasą znaną pod nazwą „Droga na Księżyc”. Dotrzecie nią do miejsca zwanego Płaskowyżem Księżyca. To teren przypominający wyglądem kamienną pustynię.

Na początku Drogi na Księżyc znajduje się kościół św. Jana Chrzciciela, a przed nim punkt widokowy, z którego wykonuje się najbardziej rozpoznawalne zdjęcia Baški (możliwe, że kiedy je pstrykacie, towarzyszy wam duch Emila Geistlicha…). Rozpościera się stąd wspaniały widok na całą dolinę, w której położone jest miasto, niezamieszkałą wyspę Prvić, a wisienkę na torcie stanowi Vela plaža.