Podczas naszego pobytu na południu Dalmacji w 2019 roku postanowiliśmy odwiedzić jedno z ciekawszych miejsc wyspy Korčuli – jaskinię Vela Spila (Vela špilja), znajdującą się w pobliżu Vela Luki. Vela Spila jest ciekawym miejscem nie tylko pod względem turystycznym, ale również archeologicznym. Niemal każdego roku, podczas wykopalisk odkrywane są kolejne znaleziska z różnych epok.
W jaskini odkryto szczątki najstarszego mieszkańca Dalmacji, a liczne badania potwierdziły, że w okresie Neolitu jaskinię zamieszkiwali ludzie „spokrewnieni” z mieszkańcami wyspy Hvar.
O jaskini Vela Spila
Vela spila znajduje się na zboczach wzgórza Pinski rat, na wysokości około 130 metrów nad poziomem morza. Eliptyczna jaskinia jest długa i szeroka na ok. 40 metrów i wysoka na 17 metrów. Do jaskini prowadzi szerokie wejście. W jej sklepieniu znajdują się dwa otwory.
Pierwsza wzmianka o jaskini pojawia się w statucie Korčuli w XV wieku. Pierwszy raz w chorwackiej literaturze pojawiła się w 1856 roku kiedy lokalny historyk, kustosz muzeum i kolekcjonerem antyków, Nikola Ostojić wspomniał o niej w „Compendio Storico Dell Isola di Curzola” (Kompedium wiedzy o historii wyspy Korčuli).
W 1951 roku rozpoczęły się pierwsze wykopaliska w jaskini. Od 1974 roku prace w terenie prowadzone są prawie co roku. Przez ten intensywny, trwający pół wieku okres wykopalisk, archeologom udało się odkryć bardzo wiele ważnych na skalę światową znalezisk. Część z nich możemy oglądać w Centrum Kultury Vela Luka. Co ciekawe, archeolodzy nie dotarli jeszcze do skalnego dnia na całej powierzchni jaskini, co może wskazywać na to, że niebawem usłyszymy o kolejnych niezwykłych odkryciach w Vela Spili.
Prowadzone wykopaliska potwierdziły już m.in.:
REKLAMA
- jaskinia służyła jako siedlisko ludzkie od Górnego Paleolitu do Epoki Brązu,
- w płytszych warstwach znajdują się znaleziska z Mezolitu i Neolitu z lat 7380–7080 p.n.e.,
- w okresie Neolitu jaskinia była wykorzystywana przez ludzi wczesnej kultury ceramiki impresso, charakterystycznej lokalnej grupy malowanej ceramiki i klasycznej kultury wyspy Hvar. Znaleziska z Vela Spili są porównywane ze znaleziskami z jaskini Grapče na wyspie Hvar,
- odkrycia z głębszych warstw datowane są nawet na okres 13500 do 12600 p.n.e.,
- datowanie radiowęglowe wykazało, że działalność człowieka w Vela Spila sięga 20000 lat,
- w 1986 roku odkryto szczątki dwóch dorosłych osób, które najprawdopodobniej pochodzą z okresu późnego Neolitu.
- w 2004 roku odkryto szczątki człowieka sprzed 8000 lat, uznawane za szkielet najstarszego mieszkańca Dalmacji.
Vela Spila – informacje praktyczne
- bilet wstępu w 2019 kosztował 15 kn
- godziny otwarcia w 2019: poniedziałek – sobota 9:00 – 20:00,
- z Vela Luki do jaskini prowadzą dwie drogi: asfaltowa dla aut oraz wybetonowana ścieżka do pieszej wędrówki,
- do ścieżki dotrzemy idąc ul. 11 (na mapach Google widoczna jest ścieżka),
- osoby niepełnosprawne powinny wybierać trasę asfaltową
- należy zabrać ze sobą zapas wody
Vela Spila na zdjęciach
